Prijzen
Ik ben net terug van een maand retraite; veel mediteren, dagelijks yoga en goede gesprekken met gelijkgestemde mensen! Er was ook regelmatig een bijeenkomst, waarbij een leraar een inspirerend verhaal hield of een oefening met ons deed.
Als inleiding op een avond met de 'prijs-oefening' (aangeven wat je in een ander waardeert), haalde een leraar het werk van psycholoog John Gottman aan:
Door een gesprek met net gehuwde stellen is hij in staat om met verbluffende zekerheid te voorspellen of hun huwelijk stand houdt of niet. En in tegenstelling tot wat zijn collega's in eerste instantie dachten, baseert hij zijn voorspelling niet op een uitgekiende reeks vragen. Het enige wat hij doet is bijhouden hoe vaak de partners elkaar prijzen en hoe vaak ze kritiek op elkaar hebben.
Prijzen de partners elkaar minimaal 5x zo meer dan dat ze kritiek op elkaar hebben, dan heeft het huwelijk meer dan 90% kans van slagen. Bij een verhouding van 1:1 of minder, dan is er meer dan 90% kans op een scheiding.
Bovenstaande is - naar mijn mening - wel wat een eenzijdige samenvatting van Gottmans werk. Hij gaf volgens mij stellen de opdracht een bestaand conflict op te lossen. Daarbij telde hij positieve interacties versus negatieve interacties. Positief was niet alleen prijzen, maar ook algemene waardering en het tonen van interesse en affectie in de partner. Ook manieren om de spanning te verminderen, bijvoorbeeld met humor, telden mee. Onder negatief viel niet alleen kritiek, maar ook neerbuigend of defensief gedrag (verbaal en non-verbaal).
Maar de essentie blijft gelijk: je relatie heeft veel meer kans van slagen als je je richt op wat je in de ander waardeert en dat ook naar elkaar uit; minimaal 5x vaker dan dat je je negatief naar je partner uit. En dat natuurlijk niet éénmalig tijdens een gesprek, maar elke dag opnieuw. Elkaar prijzen is daarvoor een belangrijke manier. Het krachtigst is daarbij naar mijn mening het geven van een compliment op het moment dat iets je opvalt. Maar om te oefenen, werkt de formelere prijs-oefening ook heel goed!
De prijs-oefening
Deze oefening kan je doen met je partner, vriend(inn)en, collega's of zelfs vreemden.
Ga tegen over elkaar staan en spreek af wie (eerst) de gevende en wie de ontvangende partij is.
Kijk elkaar in de ogen. De gevende partij zegt nu wat hem/haar positief opvalt aan de ander. Dat kan gaan om uiterlijk en gedrag, maar het krachtigst zijn eigenschappen.
Hierbij kan je de volgende gezinsconstructie gebruiken: 'ik prijs je voor je …', maar je kan ook gewoon je eigen woorden gebruiken.
De ontvangende partij mag niet reageren op wat er gezegd wordt. Gewoon rustig in de ogen blijven kijken.
Je gaat door met prijzen tot je alles gezegd hebt, wat je wilt zeggen. Het maakt niet uit of het één of twee dingen zijn, of dat je een hele lijst hebt.
Als je klaar bent, dan wisselen de rollen.
Na afloop geef je elkaar een knuffel en gaat (eventueel) op zoek naar een andere partner. Bespreek dus niet wat er gezegd is.
Een leuke variant is dat je het prijzen in stilte doet: je kijkt elkaar in de ogen en prijst beide de ander in gedachten.
In de praktijk blijkt niet alleen het prijzen zelf eerst ongemakkelijk, maar ook het ontvangen ervan. We zijn gewend complimenten af te zwakken of zelfs helemaal weg te praten. Maar oefening baat ook hier kunst.
En als je de smaak te pakken hebt met je partner, breid het dan uit naar al je andere relaties. Van je familie en vrienden, tot je collega's en het meisje achter de kassa in de supermarkt. Leef je uit!
